Մեդիաուրբաթի պարերգեր

Կռունկ, հոպ տուր ու թռի
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,
Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
 
Կռունկն ընկավ կալերը,
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,
Կտրավ սազիս թելերը,
Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
Կամաց քշեք սելերը,
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,
Կապեմ չուխուս թելերը,
Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,
Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
 
Ա՜յ տղա, պարի մեջը,
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,
Ես եմ քո խաղի մեջը,
Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
Սարեն ես գամ, ձորեն՝ դու,
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,

Պագըմ ես տամ, էրկուս՝ դու,

Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:

Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,

Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:
Կռունկ, հոպ տուր ու թռի,Կռունկ, ծափ տուր ու թռի:

Ջուր կուգեր

 

Ջուր կուգեր վերին սարեն,
Հայ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Գեր թափեր մարմար քյարեն,
Հայ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա։
Ջուր կուգեր վերին սարեն,
Հոպ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Գեր թափեր մարմար քյարեն,
Հոպ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա։
Ջուր կուգեր զըլզըլալեն,
Հայ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Գեր թափեր մարմար քյարեն,
Հայ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա։
Ջուր կուգեր զըլզըլալեն,
Հոպ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Գեր թափեր մարմար քյարեն,
Հոպ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա։
Սարեն կիջներ թուխ Ասմին,
Հայ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Արևու շողն իրեսին,
Հայ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Սարեն կիջներ թուխ Ասմին,
Հոպ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա,
Արևու շողն իրեսին,

Հոպ, լայ, լալա, րատիրիրի րարիրա։

Էկեք  բռնեք  էս  պարը

Էկեք  բռնեք  էս  պարը,
….
Գտնեք մեր սրտի յարը,
….
Թև-թևի տանք ու պարենք,
….
Սեր ու օրհնանք վայելենք:
….
Զուռնեն ածի մենք խաղանք,

Շորով զարկենք, շորոր զարկենք ճկանանք:

Սայաթ-Նովա ՝ Չկա քիզի նման

Բըլբուլի հիդ լաց իս էլի,Վարդի նըման բաց իս էլի,Վարդաջըրով թաց իս էլի,Թա’ց իս էլի:Չըկա քիզի նըման,Չըկա քիզի նըման.Քիզ նըման,Քիզ նըման,Դո’ւն իս, աննըմա’ն:

Սիրունութինդ էլավ արբաբ,Մազիր ունիս  սիմ ու շարբաբ,Քի սազ գուքայ ղուշլու զարբաբ,Ղո’ւշլու զարբաբ:

Չըկա քիզի նըման,Չըկա քիզի նըման.Քիզ նըման,Քիզ նըման,Դո’ւն իս, աննըմա’ն:

Էրէսըդ է շամշ ու ղամար,Ջանըս դուս գուքայ քիզ ամար,Մէջքիդ ունիս օսկէ քամար,Օ’սկե քամար:

Չըկա քիզի նըման,Չըկա քիզի նըման.Քիզ նըման,Քիզ նըման,Դո’ւն իս, աննըմա’ն:

Երգի գրական վերծանված տարբերակը(սովորելու ենք վերևում տրված ձևով)

Բլբուլի հետ լաց ես եղել,Վարդի նման բաց ես եղել,Վարդաջորվ թաց ես եղել,Թա’ց ես եղել:

Չկա քեզի նման,Չկա քեզի նման,Քեզ նման,Քեզ նման,Դո’ւ ես, աննմա’ն:

Սիրունությունդ եղավ տանջանք,Մազեր ունես արծաթ-հինվածք,Քեզ կսազի նախշած գործվածք,Նա’խշած գործվածք:Չկա քեզի նման,Չկա քեզի նման,Քեզ նման,Քեզ նման,Դո’ւ ես, աննմա’ն:Երեսդ արև` լուսնի կամար,Հոգիս դուրս կգա քեզ համար,Մեջքիդ ունես ոսկե քամար(գոտի),Ո’սկե քամար:

Չկա քեզի նման,Չկա քեզի նման,Քեզ նման,Քեզ նման,Դո’ւ ես, աննմա’ն:

Տեարնընդառաջի պարերգեր

Հոպ, թռի, հոպ, հոպ, թռիՀայկո ջան,Շուտ թռի, շախով թռիՎարսո ջան․Խնձոր ե ծառի վրա,Հայկո ջան,Ծաղիկ ես սարի վրա,Վարսո ջան․Անուշ տաղ ասող կաքավ,Հայկո ջան,Կանգնել ես քարի վրա,Վարո ջան․Ախպեր ունեմ՝ գառնարած,Հայկո ջան,Պարի միջին շվարածՎարսո ջան․

ՏԵՐԸՆԴԵԶ

Տերընդեզ, դարմանը կես, 

Առ հաց ու կես՝ ելիր գեղես, 

Տերընդեզ, մըխի դին տես, 

Մե փութ ցանես՝ հազար քաղես:

Տերընդեզ, դարմանը կես, 

Առ մանգաղը, ել խոտի դեզ,

Տերընդեզ, մըխի դին տես, 

Մե փութ ցանես՝ հազար քաղես:

Տերընդեզ, փեշդ վառե,

Օր ազատվես օձէ, չարէ,

Տերընդեզ, մըխի դին տես, 

Մե փութ ցանես՝ հազար քաղես:

Հան հան հան հանինաՀան հան հան հանինաՀան հան հան հանինաՀանինա, նինա, նինաՀան հան հան հանինաՀան հան հան հանինաՀան հան հան հանինա(Նինա, նինա)
Սասնա կելներ բարակ ծուխՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուՅարուգ մ’ունիմ ԲուլանուխՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա եսՍասնա կելներ բարակ ծուխՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուՅարուգ մ’ունիմ ԲուլանուխՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա ես
Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուՀանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա ես:
Դու պզդիկիս բարով մեծնասՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուԽորոտիկ նոր հարս դառնասՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա եսԴու պզդիկիս բարով մեծնասՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուԽորոտիկ նոր հարս դառնասՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա ես
Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուՀանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա եսՀանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինաՀանինա ես ու դուՀանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինաՀանինա վառա ես

Երգ – 1-ին ուսումնական շրջանի ամփոփում

1-ին ուսումնական շրջանում երգի դասի ժամանակ մենք սովորել ենք տարբեր երգեր՝ Կոմիտասյան, հոգևոր, ռուսերեն և անգլերեն լեզվով։ Սովորել ենք տարբեր ծիսական երգեր։ Երգի ժամանակ մենք նաև սովորել ենք պարել տարբեր ժողովրդական պարեր։ Մենք մասնակցել ենք ժամերգություններին և մեդիաուրբաթներին։

Ազգային պարերգեր

Հանինա

Հանինա, նինա, նինա,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու,Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:

Դու պզդիկիս բարով մեծնաս,Հանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու:

Խորոտիկ նոր հարս դառնաս,Ջանինա, նինա, նինա,Ջանինա վառա ես:

Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա ես ու դու:

Հանինա, նինա, նինաՀանինա, նինա, նինա,Հանինա վառա ես:

Լորիկ

Առավոտյան փչեց հով,Արտը ծփաց, դարձավ ծովԱրտիս միջից թռավ լոր,Թռավ, ընկավ սար ու ձոր:

Կրկներգ.Այ լորիկ, ջան լորիկԿլորիկ ու թմբլիկ:

Լորիկ-լորիկ այս տարիԱրտս ցանել եմ գարիՈւր որ գնաս, շուտ արի,Արտիս միջին ծվարի:

Կրկներգ.Այ լորիկ, ջան լորիկԿլորիկ ու թմբլիկ:

Խորոտ էր, կոլոտ էր

1. Խորոտ էր, կոլոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

2. Իմ խորոտ, իմ սիրուն,

Հազար էրնեկ քո տիրուն: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

3. Ալամ աշխարհ վկա,

Քեզեն լավը չի ճարվի: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

4. Յարիս դրի ճամփան,

Ափսո՜ս, չասի իրան բան: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

5. Հենց ծագի արևը,

Քեզի ղրկեմ բարևը: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

6. Իմանամ՝ իմ յարն ես,

Առնեմ, ելնեմ վերևը: — 2 անգամ

Յայլի տղեն խորոտ էր,

Յայլի տղեն խորոտ էր: — 2 անգամ

Ախչի, անունդ Արմիկ,

Խալըդ՝ սև, թուշըդ՝ կարմիր: — 2 անգամ

Հո~յ, Նազան իմ, Նազան

Հո~յ, Նազան իմ, Նազան իմ,Ջա~ն, Նազան իմ, Նազան իմ,

Հո~յ, Նազան իմ, Նազան իմ,Ջա~ն, Նազան իմ, Նազան իմ:

Նազան, դու բարով եկար,Կանաչ սարերով եկար,Խոր-խոր ձորերով եկար:

Նազան, դու բարով եկար,Կանաչ սարերով եկար,Խոր-խոր ձորերով եկար:

Գարնան սիրուն ծաղիկ ես,Հո~յ Նազան իմ, Նազան իմ,Ինձ համար աղունիկ ես,Ջա~ն, Նազան իմ, Նազան իմ:

Նազան, դու բարով եկար,Կանաչ սարերով եկար,Խոր-խոր ձորերով եկար:

Նազան, դու բարով եկար,Կանաչ սարերով եկար,Խոր-խոր ձորերով եկար:Գըլխիս վըրով պըտիտ տուր,Հո~յ, Նազան իմ, Նազան իմ,Նախշուն թև թիթեռնիկ ես,Ջա~ն, Նազան իմ, Նազան իմ:

Նազան, դու բարով եկար,Կանաչ սարերով եկար,Խոր-խոր ձորերով եկար:

Նազան, դու բարով եկար,Կանաչ սարերով եկար,Խոր-խոր ձորերով եկար:

Էսօր ուրբաթ է

Էսօր ուրբաթ է, պաս է,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան,Սըրտիկ արծաթե թաս է,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան:

Սըրտիկ մալուլ մի մնա,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան,Աշխարհ մարդուն չի մնա,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան:

Ջուր կուգա վերին սարեն,

Սարն ոլորելեն,

Կըթափի մարմար քարեն,

Կաթ-կաթ ծորելեն:

Աշուն եկավ ցողալեն,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջանԾառի թըփեր դողալեն,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան:

Սըրտիկ մալուլ մի մնա,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան,Աշխարհ մարդուն չի մնա,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան:

Ջուր կուգա վերին սարեն,

Սարն ոլորելեն,

Կըթափի մարմար քարեն,

Կաթ-կաթ ծորելեն:

Կըռունկ կանչեր սարերուն,

Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան,Ղարիբ տըղեն երերուն,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան:

Սըրտիկ մալուլ մի մնա,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան,Աշխարհ մարդուն չի մնա,Դե, հե, զընգը, զընգը, դե, հե, ջան:

Ջուր կուգա վերին սարեն,

Սարն ոլորելեն,

Կըթափի մարմար քարեն,

Կաթ-կաթ ծորելեն:

Երևան բաղ եմ արել

1.Երևան բաղ եմ արել,

Ա՛յ արև, արև աղբերըս,

Հոգիս մատաղ եմ արել,

Ջա՜ն, բարև՛, բարև՛, աղբերըս:

Կրկ. Տո՛ւն արի, տո՛ւն արի, տո՛ւն, աղբեր,

Արի՛, իմ խորոտ աղբեր:

Կրկ.Տո՛ւն արի, տո՛ւն արի, տո՛ւն, աղբեր,

Արի՛, իմ խորոտ աղբեր:

2.Էլի բարեկամի մոտ,

Ա՛յ արև, արև աղբերըս,

Լացըս ծիծաղ եմ արել,

Ջա՜ն, բարև՛, բարև՛, աղբերըս:

2.Տո՛ւն արի, տո՛ւն արի, տո՛ւն, աղբեր,

Արի՛, իմ խորոտ աղբեր:

Տո՛ւն արի, տո՛ւն արի, տո՛ւն, աղբեր,

Արի՛, իմ խորոտ աղբեր:

ՀԱՄԲԱՐՁՄԱՆ ԵՐԳԵՐ

ՀԵ՜Յ, ԻՄ ՆԱԶԱՆ
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:
Լուսնի լուսնակը ես եմ,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Ծովի ձըկնակը ես եմ,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան.
Գիշերով փախչող աղջիկ,
Հե՜յ, իմ Նազան, իմ Նազան,
Հետիդ ընկերը ես եմ,
Չէ՜, իմ Նազան, իմ Նազան:
Արտի միջակը խոտ է,
Ծաղիկը խընկահոտ է,
Էրթանք ծաղիկ քաղելու,
Քանի Համբարձում մոտ է:

 

ՄԱՆԻ ԱՍԵՄ ՈՒ ՇԱՐԵՄ
Մանի ասեմ ու շարեմ,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:
2. Ծաղիկ ունեմ նարընջի,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Տըղա, վեր արի փընջի,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
3. Ես աղջիկ եմ, ալ կուզեմ,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Ոսկին ծալեծալ կուզեմ,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
4. Ծաղիկ ունեմ` ալա յա,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Ալա չի, ալվալա յա,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
5. Արևը կամար-կամար,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Կապել ես ոսկե քամար,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
6. Սարեն կըգա ձիավոր,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Մեր տունը չարդախավոր,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
7. Հըրես եկավ իմ աղբեր,
Ջան, ծաղիկ, ջան, ջան,
Երեք օրվա թագավոր,
Ջան, վիճակ, ջան, ջան:
ԱՅ, ԱՐևԸ, ԱՐևԸ
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:
Խընձորը ծառի վըրա,
Այ արևը, արևը,
Սոխակը սարի վըրա:
Ում տամ տանի բարևը:
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:X2
Արև ելավ էն սարից,
Այ արևը, արևը,
Կաքավ կանչեց էն քարից:
Ում տամ տանի բարևը:
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:X2
Հենց որ ծագի արևը,
Այ արևը, արևը,
Քեզի ղըրկեմ բարևը:
Ում տամ տանի բարևը:
Այ արևը, արևը,
Ում տամ տանի բարևը:X2
ՀՈՅ, ՄԱՐԻԱՄ
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:
Մայրամ, արի էս պարը,
Հոյ Մայրամ, Մայրամա,
Մեզ համար կասեմ խաղը,
Հոյ Մայրամա, Մայրամա:
Ծաղիկ ունիմ, ալա է,
Ալա չէ, ալվալա է,
Մայրամ, Մայրամ քուր ունիմ,
Նռան հատիկ, լալա է:
Լուսնակը բոլորել է,
Ամպի մեջ մոլորել է,
Մայրամի պարի համար
Զուռնաչուց խըռովել է:
ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄ Է, ԳԱՐՈՒՆ Է
կրկն. Համբարձում է, գարուն է,
Ջա՜ն, ծաղիկ, ջա՜ն, ջա՜ն,
Մեր վիճակը սիրուն է,
Ջա՜ն, վիճակ, ջա՜ն, ջա՜ն:
2. Էս գիշեր լուսը տեսա,
Իմ յարը դուսը տեսա:
3. Կայնել ես վարդի հովին,
Քամին տա ծոցիդ մովին:
4. Ամեն քեզի տեսնելիս,
Համ՝ Համբարձում, համ՝ Զատիկ:
5. Աստված կյանք տա ամենքին,
Ուրախ կլնի էս տարին:
6. Մանի ասեմ ու շարեմ,
Լցնեմ տոպրակն ու կարեմ:
ԱՂՋԿԵՐՔ ՊԱՐ ԲՌՆԵՑԵՔ
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի երես գովեցեք:
Ա՜յ երես, շարմաղ երես,
Դու մեզ չթողնես սևերես:
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի աչեր գովեցեք:
Ա՜յ աչեր, սիրուն աչեր,
Արևի պես փայլու աչեր:
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի կռներ գովեցեք:
Ա՜յ կռներ, ուժեղ կռներ,
Դուք կշարժեք մեծ-մեծ լեռներ:
Աղջկե՛ք, պար բռնեցեք,
Արմիկի հասակ գովեցեք:
Ա՜յ հասակ, բարձր հասակ,

Քեզ կվայելե դափնեպսակ:

Էն դիզան

Էն դիզան, բետ – բետ դիզան, տեսեք էն ո՞րն է:
Էն դիզան, բետ – բետ դիզան` գեղի ռեսներն են:

Ճնճղներ ճըլվըլալեն, տեսեք էն ո՞րն է:
Ճնճղներ ճըլվըլալեն` էն տիրացուքն են:

Էն արև, երկնուց արև, տեսեք էն ո՞րն է:
Էն արև, երկնուց արև` էն թագավորն է:

Էն լուսին ամպերու մեջ, տեսեք էն ո՞րն է:
Էն լուսին ամպերու մեջ` էն թագուհին է:

Ցախավել իդև դռան, տեսեք էն ո՞րն է:
Ցախավել իդև դռան` էն մըշակներն են:

Շունն էկավ պարկն ի բերան, տեսեք էն ո՞րն է:
Շունն էկավ պարկն ի բերան` գեղի գզիրն է:

Մուկն էկավ ալրաթաթախ, տեսեք էն ո՞րն է:
Մուկն էկավ ալրաթաթախ, էն ջաղացպանն է։

Դիզա- գյուղ

Հանինա

Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա ես ու դու,
Հանինա, նինա, նինա
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա վառա ես:

Սասնա կելներ բարակ ծուխ,
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա ես ու դու,
Յարուգ մ’ունիմ Բուլանուխ,
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա վառա ես:

Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա ես ու դու,
Հանինա, նինա, նինա
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա վառա ես:

Դու պզդիկիս բարով մեծնաս,
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա ես ու դու:
Խորոտիկ նոր հարս դառնաս,
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա վառա ես:

Հանինա, նինա, նինա
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա ես ու դու:
Հանինա, նինա, նինա
Հանինա, նինա, նինա,
Հանինա վառա ես:

«Տերընդեզ» ազգային ծես

ՏԵՐԸՆԴԵԶ

Տերընդեզ, դարմանը կես,

Առ հաց ու կես՝ ելիր գեղես,

Տերընդեզ, մըխի դին տես,

Մե փութ ցանես՝ հազար քաղես:

Տերընդեզ, դարմանը կես,

Առ մանգաղը, ել խոտի դեզ,

Տերընդեզ, մըխի դին տես,

Մե փութ ցանես՝ հազար քաղես:

Տերընդեզ, փեշդ վառե,

Օր ազատվես օձէ, չարէ,

Տերընդեզ, մըխի դին տես,

Մե փութ ցանես՝ հազար քաղես:

 

Տրնդեզ կամ Տեառնընդառաջ
Հայ Առաքելական Եկեղեցին փետրվարի 14-ին նշում է ժողովրդի ամենասիրված տոներից մեկը` Տրնդեզը կամ Տեառնընդառաջը (Հիսուսի՝ տաճարին ընծայման տոն): Հենց այդ օրն են ծնողները բերել նորածին Հիսուս Քրիստոսին Երուսաղեմի տաճար: Դա տեղի է ունեցել Սուրբ ծնունդից 40 օր անց: Երուսաղեմի տաճարում Սուրբ Ընտանիքին դիմավորել է Սիմեոն ծերունին:

Кечарис зимой

Ինչպե՞ս «Դռնդեզը» դարձավ «Տրնդեզ»
Այս եկեղեցական տոնի արմատները տանում են դեպի նախաքրիստոնեական անցյալ, երբ մեր նախնիները դեռ կրակապաշտ էին: Եվ այն ժամանակ այդ տոնը կոչվում էր «Դրնդեզ», ինչը հայերեն բառացիորեն նշանակում է «խոտի դեզ վառել Տիրի պատվին»: Երբ Հայաստանը 301 թ.-ին ընդունեց քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն, տոնի անվանումը փոխվեց և «Դրնդեզը» դարձավ «Տրնդեզ»` հայերեն «տեր» բառից:

Трндез

Տրնդեզի առասպելը
Տրնդեզն, ըստ էության, խորհրդանշում է ձմռան հրաժեշտն ու գարնանամուտը: Այս տոնի ծագումը ժողովրդական բանահյուսությամբ կապվում է կրակի աստված Վահագնի մասին պատմող առասպելի հետ: Հոգնելով ցրտաշունչ ձմեռից` արյականները խարույկներ են վառում` արևին օգնելու և գարնանամուտը արագացնելու համար: Արևի աստվածային կրակից ծնված Վահագնը սպանում է ջրի աղբյուրը հսկող Վիշապին, որը մարդկանց ջուր էր տալիս մարդկային զոհերի դիմաց: Երբ ջուրը սկսում է հոսել, հողը ծաղկում է: Այդպես, կրակը օգնում է հաղթել ձմռանը:

Трндез

Տրնդեզի խորհուրդը
Ըստ հրեական օրենքի` ամեն մի արու զավակի ծնունդից հետո, երբ լրանում էին սրբագործման 40 օրերը, նորածնի մայրն իր երեխայի հետ այցելում էր Տաճար, զոհ մատուցում և իր զավակի համար օրհնություն ստանում քահանայից: Այսպես և Ս. Աստվածամայրը 40-օրական Հիսուսի հետ ներկայանում է Տաճար:

Հայ Եկեղեցու կանոնի համաձայն, տոնի նախօրեին՝ երեկոյան ժամերգությունից հետո, կատարվում է նախատոնակ: Այն ավետում է Տերունի տոնի սկիզբը: Նախատոնակի արարողության ավարտին կատարվում է Անդաստանի արարողություն, որի ընթացքում օրհնվում են աշխարհի չորս ծագերը: Եկեղեցու կանթեղներից վերցված կրակով վառվում են խարույկներ՝ իբրև Քրիստոսի լույսի խորհրդանիշ:

Севан, церковь

Ինչպե՞ս են հայերը տոնում Տրնդեզը
Տրնդեզի գլխավոր խորհրդանիշը խարույկն է, որի վրայով, ձեռք ձեռքի բռնած, թռնում են սիրահար զույգերը կամ նորապսակները, ինչպես նաև
տոնակատարության ցանկացած մասնակից։ Տոնը համարվում է ընտանիքի օրհնության օր, հատկապես, եթե ընտանիքում կա նորածին։

Трндез

Տրնդեզի հրաշքները
Հազարամյա պատմության ընթացքում տոնին ավելացել են բազմաթիվ նախանշաններ։ Այսպես, ժողովրդի շրջանում տարածված է այն կարծիքը, որ եթե սիրահար զույգը խարույկի վրայով թռչելիս կարողանա ձեռքերը բռնած պահել, ապա նրանց սերը կլինի հավերժ։ Հնում խարույկը վառում էին հիմնականում ցորենի հասկերից: Կրակի վառվելու ընթացքում կանայք սկուտեղի վրա բերում էին Տեարնընդառաջի տոնական կերակրատեսակները` փոխինձը, չամիչը, աղանձը, ընկույզը, բոված սիսեռը՝ մի մասը բաժանում էին, մյուս մասը ներս տանում` երեկոյան խնջույքի համար: Եթե անգամ երիտասարդները բարձր չեն թռնում, հոգ չէ. տոնական խարույկի լեզվակները, դիպչելով ոտքի կրունկներին, փոխանցում են վերակենդանացման և բարեկեցության ուժ։

Խարույկի վրայով թռնում են նաև անպտուղ կանայք` հուսալով, որ դա կօգնի նրանց վայելել մայրության բերկրանքը։ Խարույկի վրայով թռնում են տոնակատարության մյուս մասնակիցները` իրենցից վանելով անհաջողությունն ու ձախորդությունը։ Դրանից հետո բոլորը ձեռք ձեռքի բռնած շուրջպար են բռնում խարույկի շուրջ։ Գյուղական համայնքներում խարույկի մոխիրը տարածվում է դաշտերով` լեփ–լեցուն բերք ունենալու ակնկալիքով։

трндез